The Battle of Maldon

Ed. Murray McGillivray. Online Corpus of Old English Poetry (OCOEP). Edition in progress. This file last updated 24/6/08.

   brocen wurde.†
Het þa hyssa hwæne    hors forlætan,
feor afysan,    and forð gangan,
hicgan to handum    and to† hige godum.

5

Þa† þæt Offan mæg    ærest onfunde,
þæt se eorl nolde    yrhðo geþolian,
he let him þa of handon    leofne fleogan
hafoc wið þæs holtes,    and to þære hilde stop.
Be þam man mihte oncnawan    þæt se cniht nolde

10

wacian æt þam wige,†    þa he to wæpnum feng.
Eac him wolde Eadric    his ealdre gelæstan,
frean to gefeohte;    ongan þa forð beran
gar to guþe.    He hæfde god geþanc
þa hwile þe he mid handum    healdan mihte

15

bord and bradswurd;    beot he gelæste
þa he ætforan his frean    feohtan sceolde.
Ða þær Byrhtnoð ongan    beornas trymian,
rad and rædde,    rincum tæhte
hu hi sceoldon standan    and þone stede healdan,

20

and bæd þæt hyra randas    rihte heoldon
fæste mid folman,    and ne forhtedon na.
Þa he hæfde þæt folc    fægere getrymmed,
he lihte þa mid leodon    þær him leofost wæs,
þær he his heorðwerod    holdost wiste.

25

Þa stod on stæðe,    stiðlice clypode
wicinga ar,    wordum mælde,
se on beot abead    brimliþendra
ærænde to þam eorle,    þær he on ofre stod:
"Me sendon to þe    sæmen snelle,

30

heton ðe secgan    þæt þu most sendan raðe
beagas wið gebeorge;    and eow betere is
þæt ge þisne garræs    mid gafole forgyldon,
þonne we swa hearde    hilde dælon.
Ne þurfe we us spillan,    gif ge spedaþ to þam;

35

we willað wið þam golde    grið fæstnian.
Gyf þu þat gerædest,    þe her ricost eart,
þæt þu þine leoda    lysan wille,
syllan sæmannum    on hyra sylfra dom
feoh wið freode,    and niman frið æt us,

40

we willaþ mid þam sceattum    us to scype gangan,
on flot feran,    and eow friþes healdan."
Byrhtnoð maþelode,    bord hafenode,
wand wacne æsc,    wordum mælde,
yrre and anræd    ageaf him andsware:

45

"Gehyrst þu, sælida,    hwæt þis folc segeð?
Hi willað eow to gafole    garas syllan,
ættrynne ord    and ealde swurd,
þa heregeatu    þe eow æt hilde ne deah.
Brimmanna boda,    abeod eft ongean,

50

sege þinum leodum    miccle laþre spell,
þæt her stynt unforcuð    eorl mid his werode,
þe wile gealgean    eþel þysne,
Æþelredes eard,    ealdres mines,
folc and foldan.    Feallan sceolon

55

hæþene æt hilde.    To heanlic me þinceð
þæt ge mid urum sceattum    to scype gangon
unbefohtene,    nu ge þus feor hider
on urne eard    in becomon.
Ne sceole ge swa softe    sinc gegangan;

60

us sceal ord and ecg    ær geseman,
grim guðplega,    ær we gofol syllon."
Het þa bord beran,    beornas gangan,
þæt hi on þam easteðe    ealle stodon.
Ne mihte þær for wætere    werod to þam oðrum:

65

þær com flowende    flod æfter ebban,
lucon lagustreamas.    To lang hit him þuhte,
hwænne hi togædere    garas beron.
Hi þær Pantan stream    mid prasse bestodon,
Eastseaxena ord    and se æschere.

70

Ne mihte hyra ænig    oþrum derian,
buton hwa þurh flanes flyht    fyl gename.
Se flod ut gewat;    þa flotan stodon gearowe,
wicinga fela,    wiges georne.
Het þa hæleða hleo    healdan þa bricge

75

wigan wigheardne,    se wæs haten Wulfstan,
cafne mid his cynne.    Þæt wæs Ceolan sunu,
þe ðone forman man    mid his francan ofsceat
þe þær baldlicost    on þa bricge stop.
Þær stodon mid Wulfstane    wigan unforhte,

80

Ælfere and Maccus,    modige twegen,
þa noldon æt þam forda    fleam gewyrcan,
ac hi fæstlice    wið ða fynd weredon,
þa hwile þe hi wæpna    wealdan moston.
Þa hi þæt ongeaton    and georne gesawon

85

þæt hi þær bricgweardas    bitere fundon,
ongunnon lytegian þa    laðe gystas,
bædon þæt hi upgangan    agan moston,
ofer þone ford faran,    feþan lædan.
Ða se eorl ongan    for his ofermode

90

alyfan landes to fela    laþere ðeode.
Ongan ceallian þa    ofer cald wæter
Byrhtelmes bearn    (beornas gehlyston):
"Nu eow is gerymed,    gað ricene to us,
guman to guþe.    God ana wat

95

hwa þære wælstowe    wealdan mote."
Wodon þa wælwulfas    (for wætere ne murnon),
wicinga werod,    west ofer Pantan,
ofer scir wæter    scyldas wegon,
lidmen to lande    linde bæron.

100

Þær ongean gramum    gearowe stodon
Byrhtnoð mid beornum.    He mid bordum het
wyrcan þone wihagan,    and þæt werod healdan
fæste wið feondum.    Þa wæs feohte neh,
tir æt getohte.    Wæs seo tid cumen

105

þæt þær fæge men    feallan sceoldon.
Þær wearð hream ahafen,    hremmas wundon,
earn æses georn;    wæs on eorþan cyrm.
Hi leton þa of folman    feolhearde speru,
gegrundene    garas fleogan.

110

Bogan wæron bysige.    Bord ord onfeng.
Biter wæs se beaduræs.    Beornas feollon.
On gehwæðere hand,    hyssas lagon.
Wund wearð Wulfmær,    wælræste geceas,
Byrhtnoðes mæg;    he mid billum wearð,

115

his swustersunu,    swiðe forheawen.
Þær wærð wicingum    wiþerlean agyfen.
Gehyrde ic þæt Eadweard    anne sloge
swiðe mid his swurde,    swenges ne wyrnde,
þæt him æt fotum    feoll fæge cempa;

120

þæs him his ðeoden    þanc gesæde,
þam burþene,    þa he byre hæfde.
Swa stemnetton    stiðhicgende
hysas æt hilde,    hogodon georne
hwa þær mid orde    ærost mihte

125

on fægean men    feorh gewinnan,
wigan mid wæpnum.    Wæl feol on eorðan.
Stodon stædefæste.    Stihte hi Byrhtnoð,
bæd þæt hyssa gehwylc    hogode to wige
þe on Denon wolde    dom gefeohtan.

130

Wod þa wiges heard,    wæpen up ahof,
bord to gebeorge,    and wið þæs beornes stop.
Eode swa anræd    eorl to þam ceorle,
ægþer hyra oðrum    yfeles hogode.
Sende ða se særinc    suþerne gar,

135

þæt gewundod wearð    wigena hlaford.
He sceaf þa mid ðam scylde,    þæt se sceaft tobærst,
and þæt spere sprengde,    þæt hit sprang ongean.
Gegremod wearð se guðrinc;    he mid gare stang
wlancne wicing,    þe him þa wunde forgeaf.

140

Frod wæs se fyrdrinc;    he let his francan wadan
þurh ðæs hysses hals.    Hand wisode
þæt he on þam færsceaðan    feorh geræhte,
ða he oþerne    ofstlice sceat,
þæt seo byrne tobærst.    He wæs on breostum wund

145

þurh ða hringlocan.    Him æt heortan stod
ætterne ord.    Se eorl wæs þe bliþra—
hloh þa, modi man,    sæde metode þanc
ðæs dægweorces    þe him drihten forgeaf.
Forlet þa drenga sum    daroð of handa,

150

fleogan of folman,    þæt se to forð gewat
þurh ðone æþelan    Æþelredes þegen.
Him be healfe stod    hyse unweaxen,
cniht on gecampe,    se full caflice
bræd of þam beorne    blodigne gar,

155

Wulfstanes bearn,    Wulfmær se geonga,
forlet forheardne    faran eft ongean.
Ord in gewod,    þæt se on eorþan læg
þe his þeoden ær    þearle geræhte.
Eode þa gesyrwed    secg to þam eorle—

160

he wolde þæs beornes    beagas gefecgan,
reaf and hringas    and gerenod swurd.
Þa Byrhtnoð bræd    bill of sceðe,
brad and bruneccg,    and on þa byrnan sloh.
To raþe hine gelette    lidmanna sum,

165

þa he þæs eorles    earm amyrde.
Feoll þa to foldan    fealohilte swurd—
ne mihte he gehealdan    heardne mece,
wæpnes wealdan.    Þa gyt þæt word gecwæð
har hilderinc,    hyssas bylde,

170

bæd gangan forð    gode geferan—
ne mihte þa on fotum leng    fæste gestandan.
He to heofenum wlat:   
"Geþancie þe,    ðeoda waldend,
ealra þæra wynna    þe ic on worulde gebad.

175

Nu ic ah, milde metod,    mæste þearfe
þæt þu minum gaste    godes geunne,
þæt min sawul to ðe    siðian mote
on þin geweald,    þeoden engla,
mid friþe ferian—    ic eom frymdi to þe

180

þæt hi helsceaðan    hynan ne moton."
Ða hine heowon    hæðene scealcas
and begen þa beornas    þe him big stodon,
Ælfnoð and Wulmær    begen lagon,
ða onemn hyra frean    feorh gesealdon.

185

Hi bugon þa fram beaduwe    þe þær beon noldon.
Þær wurdon Oddan bearn    ærest on fleame:
Godric fram guþe,    and þone godan forlet
þe him mænigne oft    mear gesealde
(he gehleop þone eoh    þe ahte his hlaford,

190

on þam gerædum    þe hit riht ne wæs)
and his broðru mid him    begen ærndon,
Godwine and Godwig,    guþe ne gymdon,
ac wendon fram þam wige    and þone wudu sohton,
flugon on þæt fæsten    and hyra feore burgon,

195

and manna ma    þonne hit ænig mæð wære,
gyf hi þa geearnunga    ealle gemundon
þe he him to duguþe    gedon hæfde.
Swa him Offa on dæg    ær asæde
on þam meþelstede,    þa he gemot hæfde,

200

þæt þær modelice    manega spræcon
þe eft æt þærfe    þolian noldon.
Þa wearð afeallen    þæs folces ealdor,
Æþelredes eorl;    ealle gesawon
heorðgeneatas    þæt hyra heorra læg.

205

Þa ðær wendon forð    wlance þegenas;
unearge men    efston georne.
Hi woldon þa ealle    oðer twega,
lif forlætan    oððe leofne gewrecan.
Swa hi bylde forð    bearn Ælfrices,

210

wiga wintrum geong,    wordum mælde;
Ælfwine þa cwæð    (he on ellen spræc):
"Gemunað þa mæla    þe we oft æt meodo spræcon,
þonne we on bence    beot ahofon,
hæleð on healle,    ymbe heard gewinn:

215

nu mæg cunnian    hwa cene sy.
Ic wylle mine æþelo    eallum gecyþan,
þæt ic wæs on Myrcon    miccles cynnes—
wæs min ealdafæder    Ealhelm haten,
wis ealdorman,    woruldgesælig.

220

Ne sceolon me on þære þeode    þegenas ætwitan
þæt ic of ðisse fyrde    feran wille,
eard gesecan,    nu min ealdor ligeð
forheawen æt hilde.    Me is þæt hearma mæst:
he wæs ægðer min mæg    and min hlaford."

225

Þa he forð eode,    fæhðe gemunde,
þæt he mid orde    anne geræhte
flotan on þam folce,    þæt se on foldan læg
forwegen mid his wæpne.    Ongan þa winas manian,
frynd and geferan,    þæt hi forð eodon.

230

Offa gemælde,    æscholt asceoc:
"Hwæt þu, Ælfwine, hafast    ealle gemanode
þegenas to þearfe,    nu ure þeoden lið,
eorl on eorðan.    Us is eallum þearf
þæt ure æghwylc    oþerne bylde

235

wigan to wige,    þa hwile þe he wæpen mæge
habban and healdan,    heardne mece,
gar and god swurd.    Us Godric hæfð,
earh Oddan bearn,    ealle beswicene.
Wende þæs formoni man,    þa he on meare rad,

240

on wlancan þam wicge,    þæt wære hit ure hlaford;
forþan wearð her on felda    folc totwæmed,
scyldburh tobrocen.    Abreoðe his angin,
þæt he her swa manigne    man aflymde!"
Leofsunu gemælde    and his linde ahof,

245

bord to gebeorge;    he þam beorne oncwæð:
"Ic þæt gehate,    þæt ic heonon nelle
fleon fotes trym,    ac wille furðor gan,
wrecan on gewinne    minne winedrihten.
Ne þurfon me embe Sturmere    stedefæste hælæð

250

wordum ætwitan,    nu min wine gecranc,
þæt ic hlafordleas    ham siðie,
wende fram wige,    ac me sceal wæpen niman,
ord and iren."    He ful yrre wod,
feaht fæstlice—    fleam he forhogode.

255

Dunnere þa cwæð,    daroð acwehte,
unorne ceorl,    ofer eall clypode,
bæd þæt beorna gehwylc    Byrhtnoð wræce:
"Ne mæg na wandian    se þe wrecan þenceð
frean on folce,    ne for feore murnan."

260

Þa hi forð eodon;    feores hi ne rohton.
Ongunnon þa hiredmen    heardlice feohtan,
grame garberend,    and God bædon
þæt hi moston gewrecan    hyra winedrihten
and on hyra feondum    fyl gewyrcan.

265

Him se gysel ongan    geornlice fylstan;
he wæs on Norðhymbron    heardes cynnes,
Ecglafes bearn,    him wæs Æscferð nama.
He ne wandode na    æt þam wigplegan,
ac he fysde forð    flan genehe.

270

Hwilon he on bord sceat,    hwilon beorn tæsde:
æfre embe stunde    he sealde sume wunde,
þa hwile ðe he wæpna    wealdan moste.
Þa gyt on orde stod    Eadweard se langa,
gearo and geornful,    gylpwordum spræc

275

þæt he nolde fleogan    fotmæl landes,
ofer bæc bugan,    þa his betera leg.
He bræc þone bordweall    and wið þa beornas feaht,
oðþæt he his sincgyfan    on þam sæmannum
wurðlice wrec,    ær he on wæle læge.

280

Swa dyde Æþeric,    æþele gefera,
fus and forðgeorn,    feaht eornoste.
Sibyrhtes broðor    and swiðe mænig oþer
clufon cellod bord,    cene hi weredon.
Bærst bordes lærig,    and seo byrne sang

285

gryreleoða sum.    Þa æt guðe sloh
Offa þone sælidan,    þæt he on eorðan feoll,
and ðær Gaddes mæg    grund gesohte.
Raðe wearð æt hilde    Offa forheawen.
He hæfde ðeah geforþod    þæt he his frean gehet,

290

swa he beotode ær    wið his beahgifan
þæt hi sceoldon begen    on burh ridan,
hale to hame,    oððe on here crincgan,
on wælstowe    wundum sweltan.
He læg ðegenlice    ðeodne gehende.

295

Ða wearð borda gebræc.    Brimmen wodon,
guðe gegremode;    gar oft þurhwod
fæges feorhhus.    Forð þa eode Wistan,
Þurstanes sunu,    wið þas secgas feaht;
he wæs on geþrang    hyra þreora bana,

300

ær him Wigelmes bearn    on þam wæle læge.
Þær wæs stið gemot.    Stodon fæste
wigan on gewinne.    Wigend cruncon,
wundum werige.    Wæl feol on eorþan.
Oswold and Eadwold    ealle hwile,

305

begen þa gebroþru,    beornas trymedon,
hyra winemagas    wordon bædon
þæt hi þær æt ðearfe    þolian sceoldon,
unwaclice    wæpna neotan.
Byrhtwold maþelode    bord hafenode

310

(se wæs eald geneat),    æsc acwehte;
he ful baldlice    beornas lærde:
"Hige sceal þe heardra,    heorte þe cenre,
mod sceal þe mare,    þe ure mægen lytlað.
Her lið ure ealdor    eall forheawen,

315

god on greote.    A mæg gnornian
se ðe nu fram þis wigplegan    wendan þenceð.
Ic eom frod feores;    fram ic ne wille,
ac ic me be healfe    minum hlaforde,
be swa leofan men,    licgan þence."

320

Swa hi Æþelgares bearn    ealle bylde,
Godric to guþe.    Oft he gar forlet,
wælspere windan    on þa wicingas,
swa he on þam folce    fyrmest eode,
heow and hynde,    oðþæt he on hilde gecranc.

325

Næs þæt na se Godric    þe ða guðe forbeah